Weggestopt tussen twee loodsen op het industrieterrein van Nagele stond jarenlang een oude combine. Een Claeyson M103 uit 1966. Als een gestrand metalen insect stond het apparaat daar langzaam weg te roesten. Daar zit een verhaal in, vonden we. En dus besloten we om onszelf het ding ter ere van ons 10 jarig bestaan kado te doen.
Deze oldtimer onder de zelfrijdende combines staat voor ons symbool voor de impact die de landbouwmechanisatie heeft gehad op het leven in de polder. Waar eerder nog een aantal landarbeiders nodig waren om de oogst binnen te halen, zit er nu nog maar één man op de machine.
Tegelijk met de opkomst van de bromfiets en de auto heeft dat ervoor gezorgd dat het ontwerp van de Noordoostpolder al snel na de oplevering niet meer optimaal was. Te veel dorpen, te kleine schuren, te smalle wegen. En die schaalvergroting staat niet stil. De tijd blijft voortdurend andere eisen aan de polder stellen. Hoe past de polder zich aan? Wie weet nog hoe het was? Wat zullen we bewaren? En wat doen we weg?
Door het tentoonstellen van deze uitvergrote ‘combine-o-saurus’ in een leegstaande graanloods willen we dat verhaal illustreren en vastleggen voor oude èn nieuwe generaties.
Op 28 februari gaat de deur van de graanloods weer op slot. We hebben er dan bijna 6 maanden gewerkt. In die zes maanden is er veel publiek over de vloer geweest. De reactie die we heel vaak hoorden was: ‘Wat een geweldige plek, daar zou toch meer mee moeten gebeuren’. Dat vinden wij ook. De Vulcaan is een van de (of zelfs dè) oudste graanloods van de polder en het spantenwerk is nergens anders te vinden. Agrarisch industrieel erfgoed, als je het ons vraagt. Maar wat zou je met zo’n locatie kunnen? Hoe pak je dat aan? En wie pakt dat op? Daar willen we het graag met jullie over hebben, en daarom organiseren we op 18 februari een inspiratiemiddag. Lees hier meer.
Ook aan het tentoonstellen van de Combine-O-Saurus komt een einde. Met pijn in het hart gaan we afscheid nemen van de ‘Tyrannosaurus Rex onder de maaidorsers’. We zouden heel graag zien dat de combine ook nog op een andere plek tentoongesteld gaat worden, daar wordt nog aan gewerkt. Maar als dat niet lukt: dan moet ie weg. In stukjes. Via een Online veiling. Heb je interesse? stuur ons een mailtje, dan houden we je op de hoogte.
‘De Vulcaan’ is een van de eerste graan- en kunstmest loodsen in Emmeloord. Een prachtig pand! Het staat al een flink aantal jaren leeg. Vanaf september 2015 had Prins te Paard deze hal in bruikleen. We hebben er de voorstelling Y-man gespeeld, en er daarna de combine gedemonteerd en tentoongesteld. Op 28 februari leveren we de hal weer leeg op. En dan gaat de deur van deze bijzondere plek weer op slot.
De Vulcaan ziet er aan de buitenkant bijzonder uit, maar het is zeker de moeite waard om binnen een kijkje te komen nemen. Het spantenwerk is prachtig en is nergens meer zo te zien. We hebben ons laten vertellen dat er alleen in Denemarken een paleis op dezelfde manier gebouwd is….
De M103 is een soort dinosaurus uit de vroege landbouwmechanisatietijd. Het is een tot de verbeelding sprekend apparaat: een metalen insect met ogen, voelsprieten, een grote bek. Een persoonlijkheid in uiterlijk en voorkomen en een technisch interessant ding. Voordat hij ten onder zou gaan aan de roest verdiende hij het om tentoongesteld te worden. In stukjes: zoals dat hoort met gevonden dinosauriërs.
De Combine moest uit elkaar. En daarna als een levensechte 3D ‘exploded view’ opgehangen worden in de Vulcaan. Vijf leerlingen uit het laatste jaar techniek van ROC Friese Poort hebben deze opdracht uit als hun eindexamenwerkstuk uitgevoerd. Het ging om het hele traject: van het plannen van de demontage, het ontwerpen van het eindbeeld en de ophangconstructie tot en met de speciale effecten. En de uitvoering natuurlijk: het ophangen van de machine aan bijna 2 km staaldraad!
De studenten van het ROC hebben hulp gehad van ‘Oude Slopers’. Mannen die ooit werkten met zo’n machine, of ze repareerden. En zo kwamen we er via via achter wie de oorspronkelijke eigenaar was geweest van ‘onze’ M103. Er bleken nog foto’s te zijn van de laatste keer dat de machine aan het werk was, en ook het originele onderdelenboek was er nog.
In de kerstvakantie 2015 was het ‘Combine-O-Saurus museum’ geopend. Twee keer per middag was er een rondleiding door de Agreologen Betty van der Graan en Jan de Boer. In een eigenzinnige rondleiding vertelden ze je alles over hun werk bij de ‘FAEF’ (Fossiel Agrarisch Erfgoed Flevoland) en namen ze je mee op hun ontdekkingstocht naar wie de eigenaar was geweest van deze bijzondere M103. Lees alles in de flyer
ROC Friese Poort:
Mark Renne
Annemiek Meester
Albert Arie Pronk
Niels Fuite
Jurian van Andel
Begeleiding: Ger Dijkstra
Prins te Paard:
Liset Moerdijk & Rutger Bergboer
Wim Mastebroek
Han Mastebroek
Aukje van der Molen
Oude slopers: Siem Stroo, Dhr Bart Oegema, Dhr Jansen, Dhr A. Katsman, Wietse Bouma, Dhr L. Feenstra, Dhr P. van Andel, Dhr Top.
Spel Combine-O-Saurus: Laura Beuze, Rutger Bergboer
Techniek: Liset Moerdijk
vormgeving flyer/poster: Martijn van der Riet, Lab13
barhulp: Thijs Tromp Meesters, Bas Klaui, Marloes Matthijsen, Truus Vlaming, Rianne Stoer, Mado Vriend
Profile Emmeloord
Fokko de Jager
Nop Marine Consultants: Peter Cordes
IJzervlechtbedrijf Rigterink bv
Greve Emmeloord
Albert en Rinske Geertsema
